Duyu bütünleme, bedenden ve çevreden gelen ve duyularımızla algılanan (dokunma, yerçekimi, vücut pozisyonu ve hareket, görme, işitme, tat, koku) bilgileri alma, sıralama, işleme ve kullanma yeteneği hakkında temel ve bilimsel kaynaklara dayanan bir teoridir.
Bu duyusal bilgiler beyinde düzenlenir ve yorumlanır. Sonuç olarak, çevrenin taleplerine uygun uyarlanabilir davranışlara sahip olmamızı sağlar.
Duyu Bütünleme Nedir
Duyu bütünleme, aktivite performansını ve katılımı desteklemek için duyuları algılamayı, değiştirmeyi, düzenlemeyi ve yorumlamayı içerir. Bunu yaparken, çocuğun gelişmiş davranış, öğrenme ve sosyal katılım yeteneğini destekler. Terapi, ebeveynlerle işbirliği içinde yapılandırılmış bir şekilde dokunsal, görsel, propriyoseptif ve vestibüler fırsatlar sunan duyusal ekipmana sahip özel terapi odalarında gerçekleştirilir.
İyi düzenlenmiş ve uygun şekilde işleyen duyu sistemleri, sosyal-duygusal, fiziksel ve motor, iletişim, öz bakım, bilişsel ve uyarlanabilir becerilerin geliştirilmesi ve sürdürülmesinde önemli katkıda bulunur. Uyaranların yorumlanmasındaki farklılıklar motor becerileri ve koordinasyonu etkileyerek katılımı daha da sınırlayabilir.
Ergoterapistler duyusal ve motor güçlükleri kapsamlı değerlendirir ve öz düzenlemeyi (uyku döngüleri, uyanıklık düzeyi, kendi kendini yatıştırma), motor gelişimi ve uyumsal davranışı kolaylaştırmak için müdahaleler geliştirir. Bu müdahaleler, çocukların oyun, uyku, günlük yaşam aktiviteleri, yemek zamanı rutinleri ve sosyalleşme gibi gelişim için gerekli alanlarda başarılı aktivite performansına odaklanmalarını sağlar. Duyu bütünleme terapisi eğitimi almış terapistler; duyusal işlemleme işlev bozukluğunun günlük aktiviteler ve davranış üzerindeki ani etkisini, duyusal işlemlemede altta yatan nörobiyolojik süreçleri hedefleyen müdahalelerle uzun vadeli değişimleri hedeflerler.
Ergoterapistler, doğrudan çocuğa müdahaleye ek olarak, çocukların günlük rutinlere katılmalarına, öz bakım becerilerinden bağımsız olmalarına, okulda ilerlemelerine, oynamalarına, arkadaş edinmelerine ve öğrenmeye odaklanmalarına yardımcı olmak için ev ve sınıf ortamlarında değişiklikler geliştirebilir.
Çocuklar söz konusu olduğunda, müdahale oyun merkezlidir ve duyusal deneyimlerin oluşturulmasına, yönlendirilen ve büyüyen zorluklarla ilgili eylemlerin planlanmasına izin verir.
Duyu bütünlenme problemleri şu şekillerde kendini gösterebilir:
• Sakar, hantal, beceriksiz hareketlere sahip olmak
• Tırmanmada zorluk
• Yeni bir yerde yolunu bulmada güçlük
• Zayıf vücut farkındalığı
• Görevleri sıralamada zorluk
• Yavaş motor cevaplar
• Top oyunlarını oynamada zorluk
• Yazı yazmak ve diğer ince motor becerilerde zorluk
• Hareket zamanlamasında zorluk
• Çiğnemek, üflemek, içmek, anlaşılır konuşmak gibi oral motor kontrolde zayıflık
• Kıyafetleri giymek, katlamak ve doğru konumlandırmakta güçlük
• Postür, denge, oküler- motor kontrol, bilateral entegrasyon ve sıralama becerilerinde gecikme ya da zorluklar
• Yeni becerileri öğrenme, vücut taklitleri, spor aktivitelerinde zayıf performans, sınırlı oyun becerileri
Duyu bütünleme problemleri; gelişim, öğrenme, oyun oynama, sosyalleşme ve uygun davranış sergilemeye ek olarak günlük yaşam aktivitelerinin gerçekleştirilmesinde de sorunlara neden olabilir. Duyu bütünleme sorunları tanı almamış bebeklerde, çocuklarda ve erişkinlerde olduğu gibi tanısı olan bireylerde de görülmektedir. Duyu bütünleme terapisi öğrenme güçlükleri, hiperaktivite ve dikkat eksikliği, dispraksi ve otizm tanılı çocuklarda etkili bulunmuştur. Duyu bütünleme sorunları müdahale edilmediği takdirde yetişkinlikte de devam eder. Kişinin iş performansını, ilişkileri ve genel işlevsel yeteneklerini etkileyebilir.
